سیستم مؤثرِ آموزش زبان عربی در افغانستان

 
سیستم مؤثرِ آموزش زبان عربی در افغانستان
Adequate System of Arabic learning in Afghanistan
پژوهشی اندر باب راه‎کارها وچالش‎ها»
Research intercalary operations and growingpansies

نویسنده: پوهنیار شریف الله غفوری، استاد زبان عربی پوهنحی زبان وادبیات، پوهنتون تخار، افغانستان
Authoress: Sharifullah Ghafoori Associate Professor of the Arabic Department at the Language and Literature Faculty, Takhar University Afghanistan.
 
چکیده
سیستم آموزشی زبان عربی در کشور ما کهنه وارد بوده که کارکردگی آن به سال‎های قدیم در افغانستان بر می‎گردد، نظامی‌‎که محصور به معلم وکتاب وتخته است. در چنین نظام نمی‎توان شوق ورغبت نسل جوان را نسبت به یادگیری زبان عربی تحریک نمود وتوقع شایستگی آنان را در اندک زمان داشت. با وجودی‎که اصلیت نظام آموزشی مدرن زبان عربی، به ترغیب دانشجویان می‌اندیشد. در حقیقت سیستم تحصیلی مدرن، آموزش برای دانشجو است ونه دانشجو برای آموزش. طبق همین نظریه سیستم کنونی آموزش زبان عربی وطن ما، در وضعیتی نیست که راه را برای دانش آموزان آسان کند. بناءً نیازمندی به یک سیستم جدید، تصویری، صوتی وفیش کارت با موضوعات تازه وجای گذاری خلاقیت ونوآوری در آن؛ تقاضای جامعه‎ی امروزی است تا نظام آموزش، از منابع ومتون درسی گرفته تا شیوه‌های تدریس، از بندِ تقلید وقالب‌گرایی خارج شود. در حالی‎که نظام کنونی آموزش زبان عربی درکشور هنوز در دام تقلید از نظام کهنه» گیر مانده است.
کلید واژه‎ها: سیستم جدید، آموزش عربی، دانشجویان افغانی، نوآوری‎آموزشی، راه کارها، وراه چاره.
 
 
مقدمه
در هرکشور فراگیری قواعد زبان، اصول ترجمه، فهمیدن زبان بیگانه یک کمال علمی بوده ودانش آموخته زبان با مدرک تحصیلات عالی وبطور تخصصی جایگاه بسیار برجسته وممتازی را دارد. انکشاف در آموزش زبان از نظر فرهنگی، ی، اقتصادی و اجتماعی مرهون افراد تحصیل کرده، آگاه، دانشمند، محقق ومترجم می‌باشد.
توسعه وپیشرفت هرکشور بدون تربیت کدر علمی متخصص، مترجم، دانشمند ومحقق آرزوی دست نیافتنی تلقی می‌گردد. در حالی‎که سیستم مغلق وپیچیده آموزش زبان عربی، کهنگی و فرسودگی این سیستم در افغانستان، بی تخصصی، نا آشنایی وکم تجربه‎گی استادان درین زمینه، بی رغبتی نسل جوان به فراگیری زبان عربی در کشور را زیاد نموده وکیفیت تحصیل وکمیت فراگیری زبان عربی را دچار رکود ونا مؤفقیت ساخته است[[1]] واز دیر زمان است که نگارنده در فکر ارایۀ راه حل برای این وضعیت بوده وبا مطالعه وبررسی سیستم های آموزش زبان عربی سابقه وسالیان جستجو وکاوش درین راستا، حاصل کردن تخصص زبان عربی وبدست آوردن مدرک ماستری از بهترین پوهنتون بین المللی جهان؛ واداشت تا روی این موضوع ترکیز نموده وبا تغیر وضعیت ی در افغانستان وبهتر شدن موقعیت زبان عربی در کشور، این سیستم جدید آموزش زبان عربی که بنام  المحاورات الیومیة في تعلیم اللغة العربیة» معرفی می‎شود وکتاب های درسی این سیستم در چهار جلد گردآوری شده است که آراسته با دیزاین زیبا ومزین با دیکور های سیستم جدید چاپ وجذابیت آموزش زبان عربی در جهان است که در زمان تدریس، مجهز با سیستم صوتی، کتاب آنلاین بصورت فیلم آموزشی، آموزش کارت تصویری، وکتابنوشت همواره مجهز بوده واین ویژگی‎ها ست که مؤثریت وکارآیی آنرا پیش از پیش تضمین می‎کند واین سیستم را بیشتر موضوعات وعناوین تشکیل می دهد که صلح وامنیت ومصالح علیای کشور در آن نهفته وبرنامه های روزانه نسل جوان ودانش آموز ما را در جامعه تشکیل میدهد ومی‎تواند سبب تشویق وترغیب هر چه بیشتر جوانان ما در فراگیری زبان عربی در کمترین وقت گردد وگرد آوری این سیستم با برنامه های از قبل طراحی شده وآمار گرفته شده که بیشتر اکادمیک گونه بوده ومیتواند جوابگوی نیاز های دانشجویان ما در پوهنتون‎ها وآموزشگاه ‎های زبان باشد ومیتواند مورد استفاده درست ومثمر قرار گیرد  وجوانان ما در صورت فراگرفتن بهتر زبان عربی ومکالمه آن، میتوانند در بازار کار دنیای عربی از جمله کشور های خلیج عربی جذب شده ویا زمینۀ دعوت آنان را از طرف کشورهای عربی فراهم کند واین روند سیستم آموزش زبان عربی را درکشور تقویت نموده وسبب دست آورد های بیشتر درین راستا خواهد شد.
در مورد تاریخچه تحقیق میتوان به مقاله تعليم اللغة العربية للشعب الأفغاني» اثر پروفیسور دکتور گل محمد باسل[[2]] استاد بخش عربی دانشکده ادبیات وزبان‎های خارجی پوهنتون کابل، اشاره کرد که ایشان در راستای زبانشناسی، اساسات آموزش موضوعی واژه ها در قرآنکریم انجام داده اند که یک سلسله از تحقیقات ایشان تازه، خلّاق وبکر در راستای فراگیری زبان عربی وغنامندی دانشنامه‎ی دانشجویان زبان وادبیات بوده که تلاش ایشان قابل تمجید است  واین آثار وموارد دیگر  باعث احساس‎مندی وهدف مایان در ایجاد این سیسستم برای آموزش زبان عربی در افغانستان شد.
بنابراین برای رهایی از وضعیت کنونی واصلاحات لازم در نظام های آموزشی کشور احساس نیازمندی به یک سیستم فراگیر در راستای آموزش زبان عربی احساس می‎شد وتوجه جدی را درین زمینه می طلبد. اگر این سیستم در این مقطع تاریخی به صورت تدریجی راه اندازی نشود، پیامدهای منفی آن دامن همه جامعه را خواهد گرفت ونتیجۀ آن بدبینی دینی، ضعف کادرهای دانش آموخته وبیکار، حالت سرسام آوری را در جامعه بوجود خواهد آورد که جبران آن در اندک زمان آینده مشکل خواهد بود روی این ملحوظ این مقاله را برای آگاهی نسل جوان جامعه گردآوری وصادر خواهیم کرد تا جوانانی که سالیان متمادی با محبوبیت زبان عربی زیسته اند وحبّ آن در رگ وخون آنان عجین بسته؛ خبر شده واحساس خویش را در مورد ابراز داشته وپروانه وار بدور شمع معرفت آموزش زبان عربی جمع شوند وآنرا بدرستی فراگیرند.
این مقاله یک تحقیق همگانی بوده که گردآوری معلومات به شیوۀ کتابخانه‎ی-مقایسی ترتیب شده است یعنی معلومات در جریان تحقیق با استفاده از تجارب تدریسی نگارندگان وبا استمداد به آرای نویسندگان تحلیل وتجزیه شده است ودر مواردی در میان نظریات قدیمی وسیستم جدید مقایسه صورت گرفته وبرخی از آن  نقد نیز شده است .
 
 
 
ضرورت آموزش زبان عربی
زبان دارای نقش مهم وارزندۀ در زندگی انسان وارتباط جهانی دارد وهم در ساختن فرهنگ واجتماع انسانی نقش به سزایی داشته که این ارزشمندی از بعاد مختلف قابل بررسی است: یکی بُعد دینی آنست ودیگری بُعد فرهنگی واجتماعی آن که در یابلای بحث به اینها پرداخته می شود.
الف: بُعد دینی:- هیچ دینی در جهان یافت نمی شود مگر اینکه بواسطه زبان انتشار وگسترش یافته وهر قوم وملتی که از زبان دین شان کنار رفته اند دچار انحراف، از هم پاشیدگی، از دست دادن هویت واصلیت خویش شده اند. پس زبان عربی حلقه‎ی محکم وابزار ارتباط میان مسلمان ودینش بوده که بقای ایمان واسلام انسان را زمانی تضمین می کند که در پیروی از فرامین آلهی بسر برد واین احکام آلهی وقتی در نهاد انسان جای می‎گیرد وایدئولوژیک می شودکه آگاهی کامل از آن داشته باشد. علاقه بین دین وزبان بسیار محکم وقوی بوده که انفکاک نا پذیر هستند، هر گاه این علاقه قوی شود باعث افزایش وقوت ایمان انسان می‎گردد وهر گاه سسست وضعیف گردد باعث ضعف ایمان انسان می شود. پس کمال ایمان انسان متعلق به فهم ودانش وی از زبان عربی می باشد، زیرا این مسئله کدام مورد ساده وپیش پا افتاده نبوده بلکه امریست خیلی ها ارزشمند وبلند مرتبه که مرتبط به فهم درست احکام آلهی وشعایر عبادی می‎شودکه آموختن زبان عربی بقدر استفاده ازکتاب الله وسنت رسول الله صلی الله علیه وسلم واجب است.»[[3]] موارد متذکره اموری هستند که ملازم یکدیگرند ویکی دیگری را تقویه یا تضعیف می نماید بخاطری‎که ایمان به خداوند وفهمیدن زبان عربی دو کلید فهم کتاب الله وتدبر در آن می باشد به هر اندازۀ که این دو قوی یا ضعیف باشد به همان اندازه فهم کتاب الله وسنت رسول الله قوی یا ضعیف می‎گردد.
ب: بُعد فرهنگی واجتماعی:- طبق احصائیه زبانشناسان، 45% واژه های زبان فارسی و 65% واژه های زبان پشتو را کلمات عربی تشکیل می‎دهد چنانکه دکتور خسرو[[4]] فرشیدورد در مورد می گوید: زبان عربی تحت تأثیر عوامل مذهبی، ی، اجتماعی وفرهنگی بیش از هر زبان دیگری در فارسی تأثیر کرده است  وبه آن لغات، ترکیب وجمله قرض داده است به این جهت نیاز ما به این زبان بسیار است»[[5]] وهمین زبان شناس گفته است که: اگر کلمات زبان عربی از زبان فارسی خارج شود، زبان فارسی به یک زبان بیمار ومریض می ماند.»[ [6]] باقیاس به این نظریه ونویشته های دیگر میتوان گفت که اگر کلمات زبان عربی از فارسی وپشتو خارج شود، زبان فارسی بیمار وزبان پشتو به یک جسد بی روح تبدیل می‎شود وحیات آن مبتنی بر تقویت آموزش زبان عربی است.
با توجه به درستی نظریه دکتور خسرو میتوان گفت که دانستن زبان عربی برای نسل جوان وتحصیل کرده افغانستان بسیار مهم وضروری بوده وبیشتر کتاب های فرهنگی ما که از سالیان سابق در کتابخانه های افغانستان» نگهداری می‎شود یا به زبان عربی خالص است ویاهم بیشتر از کتاب با کلمات زبان عربی عجین شده است. ازین لحاظ است که دانشیار سوما نظری[[7]] استاد زبان وادبیات پوهنتون هرات وازجمله استادان پر آوازۀ کشور وفعال اجتماعی، که تدریس همه زبانها را در کشور لازمی دانسته وآموزش زبان عربی را از اولویات مهم جامعه افغانی قلمداد نموده است واز نسل جوان می‎خواهد تا با یاد گیری زبان عربی، زبان وفرهنگ خویش را تقویت نموده ودانش عصری خویش را با فراگیری ادبیات عرب وحفظ میراث گذشته خویش همت گماشته ودر راستای نگهداری آن اقدامات بی شایبه نمایند.[[8]]
با توجه به توضحیات فوق می توان گفت که آموزش زبان عربی یکی از مهمترین موردی است که دانشمندان به آن تاکید داشته اند وهم آموختن زبان عربی وفراگیری آن در راستای غنامندی ادبیات زبان کمک به سزایی را برای دانش آموختگان فراهم می کند. ازین لحاظ تاکید ما بر آموزش زبان عربی یکی از اولویت های جامعه انسانی بوده وباید سیستم مؤثری برای آموزش زبان عربی که قناعت بیشترخوانندگان واشتیاق دانشجویان را فراهم کند مهیا ودر دسترس قرار گیرد تا این نیازمندی مرفوع گردد.
 
بررسی سیستم‎های قدیمی آموزشی زبان عربی
هدف از بررسی سیستم های آموزش زبان عربی تجاهل در زحمات وتکالیف مؤلفین نیست بلکه زحمات آنان قابل قدر است وهمچنان بحث بر کهنگی واژه ها وموضوعات زبان عربی نیست بلکه بحث در مورد نا کارآیی ونا مناسب بودن آن در شرایط فعلی ومحیط پر فراز ونشیب کشور وبي‎میلی برخی از دانشجویان است که یک سیستم کارآمد وبَرُوز با کشش آموزشی وجذب سلیقه های آن در راستای فراگیری زبان عربی بکار برده شود که محتوای آن متناسب با محیط، ظرفیت، سویه، تنگی وقت وهزینه اقتصاد دانشجویان بوده باشد وتوجه آنان را به فراگیری زبان عربی ترغیب وجلب کند تا هر چه بیشتر مؤثر تمام شود. می‌خواهیم تا با یک نگاه کلی بر روند سیستم آموزش زبان عربی در گذشته وکار آمدی آن برای چند سال آینده را رصد نمایم. با این نظر گذرا بر برخی از سیستم های آموزشی ومشهور زبان عربی در کشور ‎که در حیطۀ مطالعه وبررسی نگارنده بوده واز آن فیض برده است قرار ذیل است:سیستم مشروع العربیة للجمیع» بنام عربي بین یدیك» در چهار جلد ضخیم که چهل سال قبل توسط مختار الطاهر حسین ومحمد عبد الخالق، تحت اشراف دکتور عبد الرحمن الفوزان گردآوری شده بود وبوسیله مؤسسة الوقف الإسلامي» در کشور عربستان سعودی چاپ ومنتشر شد واین سیستم که توسط اللجنة السعودیة لاغاثة الشعب الأفغانیة» در مدارس وآموزشگاه های مربوط مهاجرین افغان در پشاور راه اندازی شد.[[9]] ودر آن زمان شاید کارایی لازم را داشته چون دانشجویان آن زمان به تعلیم می اندیشیدند وبه حجم کتاب که این سلسلۀ بسیار قطور وطولانی است که برای دانشجویان ملال آور، وقت‎بر وپُر هزینه است وبرای نسل جوان امروزی طاقت فرساست. وباید برای فراگیری زبان عربی وقت طولانی واقتصاد زیاد را بایدتخصیص داد که در توان جامعه افغانی نیست. سیستم اللغة العربیة لغیر الناطقین بها» که بنام اللغة الضاد» مشهور است واز طرف عبد اللطیف احمد الشویرف ورجب الهادی ضیاف تحت اشراف دکتور محمد خلفة الأسود ودکتور مسعود عبد الله الوازنی گردآوری شده وتوسط جمعیة الدعوة الإسلامیة العالمیة-طرابلس» در چهار جلد نسبتًا ضخیم که سی سال قبل در کشور لیبیا در طرابلس نگاشته شد واین سیستم  گرچه طویل نیست وشامل عناوینی است که با فرهنگ وثقافت وظرفیت های محیط کشور ما نا سازگار بوده وموضوعات وعناوین نا متناسب وعجیب را احتوا کرده است. که از حیث کهنگی وعدم تناسب محیطی قابل تطبیق نیست.سیستم دروس اللغة العربیة لغیر الناطقین بها» که بوسیله دکتور فیهان عبد الرحیم گردآوری شده وتوسط برخی آموزشگاه های زبان بنام تدریبات في المحادثة» معرفی و از طرف پوهنتون اسلامی مدینه منوره[[10]] در چهار جلد چاپ ومنتشر شده است نسخۀ که در دسترس است سال چاپ آن 1408هـ است ممکن نوبت چاپ هشتم آن باشد چون نوبت چاپ درآن نیست،  واین سیستم که صوتی آن در دسترس نیست با توجه به امکانات آن زمان عربستان سعودی نگاشته شده وبرای کشور ما کارایی لازم را ندارد.سیستم العربیة للناشئین منهج متکامل لغیر الناطقین بالعربیة» که بنام العربیةللناشئین» شهرت یافته است وتوسط اداره تدوين کتاب های درسی[[11]] وزارت معارف کشور شاهی عربستان سعودی گردآوری ودر شش جلد نسبتًا ضخیم منتشر شده است که از انتشار آن تقریباً چهل سال گذشته است واین سیستم که برای دانشجویان غیر عرب در آموزشگاه های سعودی شده است که حکایت از یک محیط آرام واقتصاد عالی داشته وبرای دانش آموزان ما خیلی زیاد زمانبر واقتصاد کش بوده وکار آمد کافی را ندارد. سیستم الكتاب الأساسي»که توسط تعداد از استادان  معهد اللغة العربية پوهنتون أم القرى گردآوری شده [[12]] ودر شش جلد چاپ ومنتشر شده است نسخه که در دسترس است سال چاپ آن 1405هـ است واین سیستم که صوتی آن در دسترس نیست با توجه به ابزار درسی وامکانات پوهنتون ام القری نگاشته شده ومطالب آن اکنون وضعیت فعلی کشور ما کارایی لازم را ندارد.سیستم دیگری بنام علم اللغة التطبیقی وتعلیم اللغة العربیة»که توسط عبده الراجحی نگاشته شده واز طرف پوهنتون امام محمد بن سعود الإسلامیة در ریاض منتشر شده است وچون یک سیستم تحقیقی است که متناسب با ذهنیت دانشجویان عربی زبان بوده وبرای محیط عربی نگاشته شده است برای محیط جنگ زده ما نسبتًا نا سازگار بوده ونمیتوان آنرا هو به هو تطبیق نمود، ومیشود در لابلای سیستم جدید از تجارب آن مدد جست. سیستم الطریقة العصریة في تعلیم اللغة العربیة»که توسط دکتور عبد الرزاق سکندر مدير دار العلوم اسلامی بنوری تاون در کراچی جمع آوری گردیده ومنتشر شده است که دو جلد آن که اکنون در دسترس است گفته می‎شود که هدف از نگارش آن آموزش زبان عربی برای دانشجویان ترک مقیم آنجا عنوان شده است، چون سالیان زیادی بر آن گذشته واز محتوای آن کاسته وهم اکنون به زبانهای فارسی وپشتو هم ترجمه شده است ومیتواند یک کتاب کمک آموزش برای دانشجویان توصیه شود.سیستم العربیة لغة المسلم أینما کان ومن کان» که بنام لغة المسلم» مشهور است وتوسط الشیخ موسی الشهاب العراقی در دو جلد  نگاشته شده وتوسط لجنة خدمة اللغة العربیة –کراتشی[[13]]، در سال 2002م منتشر شده وهدف از گردآوری هم برای تعلیم دانش آموزان مدرسة ابن عباس کراچی گفته شده است ولغت نامه زبان اردو هم در آخرآن اضافه شده است گرچه این سیستم هم از نظر موضوعات وعناوین با محیط وذهنیت دانشجویان ما سازگار نبوده وهمچنان با ظرفیت وسویه دانشجویان ما همخوانی نداشته وطولانی مدت است. سیستم الطریقة الجدیدة لتعلیم اللغة العربیة» این یک سیستم پاکستانی  با مؤلف افغانی است وبرای آموزش زبان عربی در مدارس پشاور وجلال آباد ترتیب شده است ولی جزوه‎های آن با کاستی‎ها ونا رسایی های همراه است که نا مناسب بودن عناوین آن نسبت به محیط این حوزه را هویدا می سازد وبا سیستم معلم وکتاب وتخته بیشتر همخوانی داشته وسیستم عقب مانده است که با ذهنیت دانشجویان سازگار نیست.سیستم های چپتری که در افغانستان از طرف برخی از آموزگاران آموزشگاه‎ها ساخته شده است بیشتر بازاری بوده وبرای آموزش‎های کوتاه مدت ترتیب شده که حکایت از نا پختگی، نا رسایی وعدم تخصص مؤلفین آن دارد وموضوعات مهم واساسی جامعه را انعکاس نداده واگثرًا برگرفته از سیستم های وارداتی بوده که پدیده های اجتماعی را در سرتاسر افغانستان در نظر نگرفته  واگرچه تاثیرات کوتاه مدت داشته وبا یاد گرفتن چند جمله عربی وقت دانشجویان به پایان رسیده وادامه سیستم برای آنان طاقت فرسا وبا رکود اقتصاد همراه بود که متصف به نا کار آمدی است.
به یقین که این سیستم آموزشی پس از هدفی که ما از مرام خود به دست آورده ایم به دور از طبیعت نیست؛ بلکه وقتی می خواهیم زبان عربی را با یک برنامه درسی صحیح یاد بگیریم ، باید ماهیت خلاق برنامه درسی روشن آن را تقلید کنیم؛ وطبیعت برای ما سوژه داده است که چگونه هر جوانی‎که زبان را فرا می گیرد فکر می کند به او تحمیل شده است. برای گذراندن مراحل آموزش در سه مرحله: شنوایی وتدریس، سپس شبیه سازی و تقلید، سپس نوآوری وآفرینش است. [[14]]  این سیستم های آموزش از طبیعت آموزش زبان دور بوده وقابل کارایی بهتر در وطن ما  نیست.
نارسایی‎ها وکاستی‎های سیستم های سابقه
نظام های آموزشی  زبان عربی در موارد زیر به چالش مواجه بوده وحس کار آمدی را ندارد:این سیستم های آموزشی که برای آموزش غیر عرب در کشورهای عربی تدوین شده  بود، به سالیان قبل در حدود چهل وپنجاه سال ویا بیشتر از آن؛ بر می‎گردد.سیستم های آموزشی زبان عربی در افغانستان بسیار کهنه وفرسوده بوده وجوابگوی نیازمندی های نسل جوان امروزی در کشور ما نیست.[[15]]سیستم های آموزشی زبان عربی برای محیط پر تجمل عرب و برای فراگیری غیر عرب درکشورهای ایشان ترتیب شده ودر محیط ما کارآیی اش نسبتًا کمتر است.برخی از سیستم های آموزشی زبان عربی بسیار مطول و وسیع بوده که برای جوانان امروزی ما خسته کن، وقت کش وپر هزینه است.سیستم های آموزشی زبان عربی سازگار با ظرفیت، سویه وذهنیت جوانان امروزی ما نبوده وکار آیی لازم را در محیط ما ندارد.سیستم های آموزشی با روش های قدیمی تدوین شده وبا متناسب با تکنالوجی معاصر ترتیب نه شده در جهت جلب توجه نسل جوانان ما مؤثر نبوده وسردچار نا کارآمدی است.
باتوجه به نگاهی اجمالی به نا کارآیی‎های سیستم های سابقه آموزش زبان عربی در کشور که تعداد زیادی از اهل نظر به آن اصرار دارند وانتشار بی سابقه آن در شبکه های اجتماعی دلیل بر این مدعاست. واین سیستم باعث در مشقت انداختن ودل‎سردی دانشجویان در مرحله آموزش زبان عربی شده است که پیام نا کارایی آن را به جامعه مخابره می‎کند و از روند نهادینه شدن آن جلوگیری نموده چون دانشجویان سهم فعال در زمینه را ندارند واین روند جلو توسعه وگسترش زبان عربی را گرفته است. درین زمان در جستجوی سیستم بدیل بودکه خوشبختانه در دسترس است، وتمام مواردی که برای آموزش یک زبان ضرورت است از جمله: کتاب مطبوع، کتاب تصویری، کتاب صوتی، کتاب شنیدنی، کتاب پروجکتوری، فلم های آموزشی زبان وفلش کارت کتاب آماده بوده وهمزمان با تدریس در دسترس علاقمندان قرار گرفته وبا روش ساده، کم هزینه، در وقت کم وهزینه اقتصادی کمتر میتوان زبان عربی را آموخت.
ویژگی‎های سیستم جدید وکارآیی‎های آن
این سیستم جدید آموزش زبان عربی که بنام  اَلمُحَاوَرَاتُ الیَومِیّةُ فِي تَعلِیمِ اللُغَةِ العَرَبِیَةِ» یعنی (گفتگوی روزانه در زبان عربی)معرفی می شود ومشهور به نام کوتاه اَلمُحَاوَرَاتُ الیَومِیّةُ» است  ودر چهار جلد گردآوری که یک جلد آن چاپ شده وجلد های دیگر زیر چاپ است. این سیستم تمام تجارب سیستم‎های فوق را در خود جای داده است. برای وضاحت بهتر ویژگی‎های آن را زیر بیان می کنیم:این سیستم آراسته با وسائیل تکنالوجی جدید ونظام عصری آموزش زبان عربی در جهان است.[[16]]گرد آورندگان واهل خبره ومتخصص زبان این سیستم را بوجود آورده اند که این مورد خیلی مهم واساسی در برنامه ریزی سیستم های آموزشی است.[[17]]با عناوین جالب که متناسب با محیط ماست ومحتوای فشرده ومختصر آراسته شده است.یکی از پیچیده شدن آموزش زبان عربی انبار کردن قواعد دستور زبان عربی در یک کتاب است، که روند فراگیری زبان را با مشکل مواجه می سازد. درین سیستم قواعد ضروری زبان عربی بصورت ساده، کوتاه وفشرده وبا مثال‎های محیطی بیان شده است.   آراسته با ابزار تکنالوجی است که همواره با شیوۀ تدریس آسان وساده ترتیب شده است.[[]]با سیستم تدریس صوتی مجهز بوده ودر کنار تدریس برای دانش آموزان ودانش جویان کتاب صوتی برای بهتر آموختن در اختیار شان قرار گیرد.کتاب آنلاین وکتاب بصورت فیلم آموزشی در آورده شده تا برای دانشجویان محیط درس عربی فراهم کند.درآغاز درس آموزش کارت های تصویری برای دانشجویان توزیع گردیده ونکات عمده درس را قبل ازدرس در اختیار آنان قرار داده وپس ازدرس فیش کارت خلاصۀ از آن بوده که جهت آماده کردن ذهن دانشجو وفضای آموزشی مفید است.این سیستم باکتابنوشت عربی مجهز بوده وطریق نویشتن خطوط عربی وروش ساده آموزش آن را در اختیار دانشجویان قرار می دهد.فیدبک کارت که این سیستم را باسیستم های سابقه متمایز می سازد واز طریق این میتوان وضعیت ذهنی دانشجویان را بررسی نموده وتوجه فکر عربی را در ذهن دانشجو بوجودآورد. فضا وذهنیت عربی، با تغییر وضعیت ی در کشور، رغبت وشوق جوانان برای فراگیری زبان عربی بیشتر شده وتوجه کشورهای عربی هم را میتوان جلب کرد تاکه توجه خویش بالای این ملت فراموش شده، بیشتر نموده وامیدواری فرصت های بهتری را برای این سیستم بوجود آورد.با معرفی بهتر این سیستم در آموزش زبان عربی وراه اندازی آن، جایگاه آن را در سطح نفوس بین الملل بیشتر نموده دانش آموختگان زبان عربی را در موقعیت بهتر درسطح منطقه قرار می دهد.بازگشت زبان عربی به جایگاه دینی وی خویش این موضوع را در ذهن جوانان جهان سوم، بهتر از قبل بوجود آورده ومقام ومنزلت آن را در بین امت اعاده خواهد کرد.با توجه به آنچه ارایه شد وموارد دیگر؛ مؤثریت وکاراآیی این سیستم آموزش زبان عربی را پیش از پیش تضمین کرده و وضعیت بهتری قرار را برای دانشجویان مهیا می سازد.
امیدوار هستیم که با اجرای این سیستم راه را برای هر چه بیشتر فراگیری زبان عربی بصورت بهتر برای نسل جوان دانش آموز ، فراهم شده ودر غیر این صورت حاکمیت تقلید فکری- سنتی برخی از متولیان امور اکادمیک واندیشة انحصارگرایانه‌ی که از گذشته به ارث رسیده است بیش از گذشته با استفاده از امکانات نو وتلفیق گرایش‎های سنتی ومدرن سرنوشت آمار آموزش زبان عربی وعدم جذب جوانان به بازار کار کشورهای عربی را برای سالها به تأخیر خواهد انداخت.
 
نتیجه گیری
این سیستم گفتگوی روزانه در زبان عربی اَلمُحَاوَرَاتُ الیَومِیّةُ» سبب تشویق وترغیب هر چه بیشتر جوانان ما در فراگیری زبان عربی خواهد شد وفرصت این را مهیا می‎کند که فرصت کم ودر اندک وقت بتوان گفتگوی زبان عربی را فرا گرفت وروزنۀ امیدواری برای هر چه بیشتر فراگیری زبان عربی مهیا شود، این سیستم که در پیوند وتجدید سیستم های قبلی بدست آمده یک سیستم موفق می‎تواند باشد وهمچنان تجارب استادان نخبه ودکتوران زبان عربی در پوهنتون های افغانستان از جمله دکتوران زبان عربی پوهنتون کابل، ننگرهار، هرات، البیرونی، وپوهنتون تعلیم وتربیه را در امر گردآوری وتهیه وترتیب این سیستم با خود داشته واز تجارب آنان بهره برده شده است ومی‎خواهد با این وضعیت نه تنها یک واحد مناسب برای فراگیری زبان عربی در کشور بوجود آید بلکه یک نصاب واحد در تمام رشته های عربی پوهنتون های افغانستان برای مضمون "المحاورة" و(التدریبات والمحادثة) بوجود آورد ودرین زمینه امکانات تمام استادان را توحید نموده ویک نصاب تحصیلی واحد وکارآمد را بوجود آورد.
چون این سیستم بیشتر اکادمیک بوده ومیتواند در پوهنتون های کشور وآموزشگاه ها برای فراگیری زبان مورد استفاده قرار گیرد درصورت بیشتر درخشیدن دانش آموختگان زبان عربی ونمایش شایستگی آنان در مکالمه عربی، ویراستاری، بازخوانی آثار، نویسندگی آنان را در موقعیت بهتری در جامعه قرار داده وآنان میتوانند در بازار کار دنیای عربی از جمله کشور های خلیج بیشتر جذب شده وشغل زایی مناسب وبهتری برای آنها دریافت واستخدام گردند واین روند (گفتگوی روزانه در زبان عربی) را تقویت نموده وسبب دست آورد های بیشتری درین راستا خواهد شد. در حالی‎که ضرورت جامعه ما هم همین خواهد بود که افراد تحصیلکرده، کار ، شغل متناسب با رشته وگرایش تحصیلی خود را می طلبند اما اگر به صورت درست در رشته مورد نظر تخصص لازم را فرا نگرفته باشند، این امر پتانسیل کارآیی ومدیریتی آنان در در داخل وخارج کشور کاهش داده و زمینة رشد نیتی عمومی و فساد اداری را بیش از پیش فراهم می‌سازد.
منابع ومراجعنظری، دانشیار سوما. (1395هـ) "طرق تدریس اللغات الأجنبیة (2)"، (اندیشه: فصلنامه علمی- پژوهشی علوم اجتماعی پوهنتون هرات) سال چهارم، شماره 1و2، صص232-242.اسکندر، دکتور عبد الرزاق. (1996م) الطریقة العصریة في تعلیم اللغة العربیة، کراتشی، دار العلوم اسلامی بنوری تاؤون.الأسود، دکتور محمد خلفة  ودکتور مسعود عبد الله الوازنی. (1405هـ) اللغة العربیة لغیر الناطقین بها (1-4)، لیبیا: جمعیة الدعوة الإسلامیة العالمیة-طرابلس.چینی، دكتور محمود إسماعيل وناصف مصطفى عبد العزيز. (1428ه) مرشد المعلم في تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها، ریاض: مكتب التربية العربي لدول الخليج، ط8ـ.حسین، مختار الطاهر ومحمد عبد الخالق ودکتور عبد الرحمن الفوزان. (1402هـ) سلسلة عربي بین یدیك (1-6)، الریاض: مؤسسة الوقف الإسلامي به همراه اللجنة السعودیة لاغاثة الشعب الأفغانیة.الراجحی، دکتور عبده. (1408هـ) علم اللغة التطبیقی وتعلیم اللغة العربیة، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.شوق، محمود احمد. (2001م) الاتجاهات الحديثة في تخطيط المناهج الدراسية في ضوء التوجيهات الإسلامية، بیروت: دار الفكر العربي.عبد الرحیم، دکتور فیهان. (1403هـ) دروس العربیة العربیة لغیر الناطقین بها تدریبات في المحادثة» (1-4)، المدینة المنورة: الجامعة الإسلامیة.العراقي، الشیخ موسی الشهاب. (2002م) لغة المسلم العربیة (1-2)، کراتشي: لجنة خدمة اللغة العربیة –کراتشي.العریان، محمد سعید (1937م) "الضعف في اللغة العربية"،(القاهرة: مجلة الرسالة التي أصدرها أحمد حسن ايات باشا) شماره210 ص22.علیمی، دکتور عبد الرافع. (1395هـ) "بررسی رابطه زبان عربی ودین اسلامی"، (مجله علمی- تحقیقی البیرونی، تابستان) سال دوم، شماره چهارم، ص76.غفوری، أ.شریف الله. (20م) المحاورات الیومیة في تعلیم اللغة العربیة (1) کابل: انتشارت تمدن شرق.غفوری، أ.شریف الله. (2019م) المحاورات الیومیة في تعلیم اللغة العربیة (2-4) پشاور: دار الفکر للطبع والتوزیع.فرشیدورد، دکتور خسرو. (1348هـ) عربی در فارسی، تهران: کتابخانه طهوری، چ2 افست.لجنة التألیف والتدوین. (1998م) العربیة للناشئین منهج متکامل لغیر الناطقین بالعربیة (1-6)، الریاض: مملکة العربیة السعودیة.مدکور، علی احمد. (2001م) مناهج التربية أسسها وتطبيقاتها، بیروت: دار الفکر العربي، ط2.
 
[1] - برای معلومات وتجاب بیشتر در زمینه برنامه‎ریزی آموزش زبان به این کتاب مراجعه کنید: چینی، دكتور محمود إسماعيل و ناصف مصطفى عبد العزيز (1428هـ) مرشد المعلم في تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها، ریاض: مكتب التربية العربي لدول الخليج، ط8، ص12-43.
[2] - پروفیسور گل محمد باسل فرزند محمد بشیر متولد سال 1972م درۀ غوربند ولایت پروان است که دکتورای خویش را از پوهنتون بین المللی اسلامی- اسلام آباد فراگرفته وتیزیس خویش را تحت نام المعرب والدخيل في اللغة» درسال 2003م مؤفقانه به انجام رسانیده است که یک تحقیق در راستای زبانشناسی است وتا سال 2011م درین پوهنتون به تدریس مشغول بود ومتعاقباً در سال 2012م به حیث استاد در دانشکده ادبیات وزبان‎های خارجی پوهننون کابل مقرر شد. از موصوف آثار وتحقیقات زیادی به نشر رسیده است که از جمله: ظاهرة الصفة والموصوف بين اللغتين: العربية والفارسية (تیزیس ماستری) ومقاله‎های: دور القوانين الصوتية والصرفية في معرفة الكلمة العربية الأصلية من الدخيلة (دراسة لغوية)، المعربات في القرآن الكريم (دراسة لغوية)، المعربات في الحديث النبوي الشريف، الصوت اللغوى عند القدماء والمحدثين(دراسة لغوية)،، الجملة ذات الموقع النحوي الواحد في كتاب سيبوية، الفواصل القرآنية (دراسة صوتية)، هود المجامع اللغوية في الدول العربية في ظاهرة التعريب ومجمع اللغة العربية بالقاهرة نموذجًا، أثر إثبات الألف وحذفها في تفسير الآيات القرآنية را نام برد.
 http://afghanphdunion.net/detailview/teacher/4
[3] - علیمی، دکتور عبد الرافع  (1395هـ) "بررسی رابطه زبان عربی ودین اسلامی"، (مجله علمی- تحقیقی البیرونی، تابستان ) سال دوم، شماره چهارم، ص76.
[4] - پروفیسور دکتور خسرو فرشیدورد استاد دانشکده ادبیات پوهنتون تهران ایران بوده است، موصوف در سال 1326خورشیدی به صفت آموزگار در دبیرستان عالی تقرر حاصل کرد ومتعاقبًا به صفت استاد در پوهنتون تهران مقررشد وسالیان درازی را درین رشته تدریس نموده وآثار زیادی از ایشان درین زمینه به چاپ رسیده است که کتاب عربی در فارسی، نقش دستوری کلمات عربی در فارسی، ترکیبات عربی در فارسی، تاثیر قواعد عربی در فارسی وتغییر شکل کلمات عربی در فارسی از آثار آنست.
[5] - نگاه شود فرشیدورد، دکتور خسرو (1348هـ)  عربی در فارسی، تهران: کتابخانه طهوری، چ2 افست، صفحه نخست(پیشگفتار).
[6] - نفس مصدر صص1-125.
[7] - دانشیار سوما نظری بنت محمد ابراهیم یکی از استادان زبان وادبیات عربی دانشکده ادبیات وعلوم بشری پوهنتون هرات بوده که درجه تحصیلات خویش را تا مقطع ماستری در زبان وادبیات ادامه داده واز ایشان یک اثر وچندین مقاله علمی در زمینه تدریس زبان عربی به نشر رسیده است. برای معلومات بیشتر به این لینک مراجعه شود: www.hu.edu.af/prs/%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%85%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C
[8] - نظری، دانشیارسوما (1395م)"طرق تدریس اللغات الأجنبیة (2)"، (اندیشه، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم اجتماعی پوهنتون هرات) سال چهارم، شماره 1و2، صص232-242.
[9] - حسین، مختار الطاهر (1401هـ) "مشروع العربیة للجمیع عربي بین یدیك»" پشاور: اللجنة السعودیة لاغاثة الشعب الأفغانیة. مقدمه.
[10] - عبد الرحیم، دکتور فیهان (1408هـ) دروس العربیة العربیة لغیر الناطقین بها (1)، مدینه منوره: الجامعة الإسلامیة.تصدیر الکتاب.
[11] - اداره تدوین کتاب درسی، (1998م) العربیة للناشئین منهج متکامل لغیر الناطقین بالعربیة(1)، ریاض: عربستان سعودی، مقدمه.
[12]- لجنة من أساتذة معهد اللغة العربية (1405هـ) الكتاب الأساسي، بجامعة أم القرى: وحدة البحوث والمناهج بمعهد اللغة العربية.
[13] - عراقی، الشیخ موسی الشهاب (1408هـ ق) العربیة لغة المسلم أینما کان ومن کان بنام لغة المسلم»: کراتشی: لجنة خدمة اللغة العربیة، مقدمه.
[14] - العریان، محمد سعید (1937م)" الضعف في اللغة العربية" (مجلة الرسالة التي أصدرها حسن ایات) شماره210 ص22.
[15] - نگاه کنید به سلسلة العربیة للناشئین ، چاپ ریاض: عربستان سعودی، 1998م ، ودرسهای 13، 15، 28 و32.
[16] - مدکور، علی احمد (2001م)  مناهج التربية أسسها وتطبيقاتها، بیروت: دار الفکر العربي، ط2، ص37-4.
[17] - شوق، احمد محمود (2001م) الاتجاهات الحديثة في تخطيط المناهج الدراسية، بیروت: دار الفکر العربی، ط1، ص 363.
[] - نفس مصدر صص267-280.

واژۀ اهلی شدن در ادبیات انسانی

فداکاری وحماسه آفرینی در اندیشۀ امینه قطب

محمد قطب پرچمدار بیداری اسلامی